Een interessante move in Birma

Het zonnetje scheen zomaar weer en ook de Birmese president Thein Sein had vanochtend een verrassing in petto. Per brief liet het nieuwbakken staatshoofd het parlement weten dat de aanleg van een mega dam in het noorden van Birma is stilgezet. Het miljardenproject dat stroom zal leveren voor China dat de bouw grotendeels financiert, is volgens hem in strijd met de wil van de bevolking en het parlement. Het is een ongewoon besluit in het nog altijd streng gecontroleerde Birma.
De afgelopen weken groeide het verzet tegen de waterkrachtcentrale van een lokaal protest tot een prominente campagne waaraan ook oppositieleidster Aung San Suu Kyi en andere bekende activisten en academici deelnamen. Het project in de Irrawaddy rivier bedreigt duizenden boeren van de Kachin minderheid in hun bestaan. Bovendien vindt de constructie plaats op voor de Kachin gewijde grond en geeft hernieuwde spanningen met Kachin rebellen die een deel van de staat controleren. Ook voor de rest van agrarisch Birma is de machtige Irrawaddy niet alleen een levensader, maar tevens een nationaal symbool.
Sommige Birma experts zien de beslissing van de president als een indicatie dat het hem ernst is met het proces van democratisering. Anderen menen dat het besluit vooral ten doel heeft de regering van voornamelijk ex-militairen die eind maart aantrad, legitimiteit en een democratisch aanzien te verschaffen. Binnenkort vergadert ASEAN over het door Birma fel begeerde voorzitterschap voor 2014. Onrust zou de nieuwe regering in deze fase erg slecht uitkomen.
Volgens mij speelt er nog meer: Het project in de afgelegen Kachin staat vormt voor veel Birmezen het symbool van de enorme Chinese invloed op de lokale economie. Die dominantie is niet alleen Birmese burgers die moeten ploeteren om rond te komen een doorn in het oog - ook de president en enkele andere leiders geven achter gesloten deuren te kennen dat de koloniale verhouding hen dwarszit. Door het project stil te leggen geeft Thein Sein een signaal af dat hij niet alleen rekening houdt met de wensen van de bevolking, maar ook bereid is paal en perk te stellen aan de Chinese invloed. Dat is tevens een belangrijke boodschap aan het Westen. Die is echter niet zonder risico’s. Er zijn regelmatig geruchten over een machtsstrijd tussen het nieuwbakken staatshoofd en de hardline vice-president Tin Aung Myint Oo die naar verluidt nauwe banden met China heeft. In het verleden schoven voorstanders van de harde lijn een pragmatische premier opzij die beperkte politieke concessies wilde doen en in ruil daarvoor Westerse steun verwachtte. Toen Westerse landen hun deuren gesloten hielden en hun beleid van sancties voortzetten, was het afgelopen met een van de invloedrijkste mannen van Birma. Thein Sein zal dus omzichtig moeten manoeuvreren zolang de hete adem van belangrijke rivalen in zijn nek blaast.
Gisteren bezocht de Birmese minister van Buitenlandse Zaken vertegenwoordigers van het State Department in Washington. Dus wat zou er precies afgesproken zijn dat de president deze zet over de omstreden dam aandurft?