Dossier Oost-Timor: zoek de verschillen

Ik werd afgelopen week uitermate vrolijk van mijn vak. Dat kwam doordat twee jonge collega's aan tafel schoven. Wat een kennis, talent en gedrevenheid. Ik hoop natuurlijk dat ik hen een beetje inspireerde, maar omgekeerd was dat zeker het geval.
In hinkstapsprong nam ik een dag later mijn eigen carriere maar eens door, al is dat woord nauwelijks van toepassing op een loopbaan waarin planning en pr ver te zoeken zijn.
Zo belandde ik in het dossier van Oost-Timor waar ik iets deed wat ik meende nooit en te nimmer te zullen doen als journalist. Terwijl de hoofdstad Dili in vlammen opging, verzond ik een opiniestuk waarin ik opriep tot het sturen van een vredesmacht. Het was het laatste faxbericht dat de buitenwereld van uit het belaagde hotel nog bereikte.
Ruim vijftien jaar later neem ik geen woord terug van dat artikel. Van alle conflicten die ik meemaakte, was dat op Oost-Timor het enige dat zo overzichtelijk in elkaar stak. Het was geen burgeroorlog tussen voor- en tegenstanders van aansluiting bij de Gordel van Smaragd. Het was een door het Indonesische leger van a tot z geregisseerde geweldsoperatie tegen een bevolking waarvoor milities werden ingezet. Het was in die context onbegrijpelijk dat Westerse regeringen (Nederland met minister Van Aartsen voorop) het sturen van nieuwe Indonesische troepen 'om de rust te herstellen' aanvankelijk als een stap in de goede richting zagen.
Overigens waren Indonesische militairen niet de enigen die af wilden van de allerlaatste journalistieke ooggetuigen zodat ze hun versie van de gebeurtenissen vrijuit konden propageren. Ook diverse medewerkers van de Verenigde Naties waren verslaggevers liever kwijt dan rijk toen bleek dat ze met lege handen stonden terwijl hun missie in een ramp ontaardde.
Mijn vrolijkheid over het vak verdween toen ik al dwalend door herinneringen aan die periode op Oost-Timor, las wat anderen zoal berichtten.
Dat gebeurt er dus, als stukken achter een bureau worden geschreven zonder gebruik te maken van onafhankelijke deskundige getuigen. Als de verslaggeving bij een zeldzaam zwart wit conflict al zo de mist inging, hoe moet het dan met al die oorlogen die zo veel complexer in elkaar steken en die tegenwoordig met zo veel minder mankracht gecovered worden?
Dossier Oost-Timor, voor alle aanstaande buitenland journalisten: zoek de verschillen.
http://retro.nrc.nl/W2/Lab/Oost-Timor/070999f.html
http://retro.nrc.nl/W2/Lab/Oost-Timor/crisis060999b.html
http://www.groene.nl/artikel/angsthazen

Verkiezingen in Syrie

Terwijl een coalitie van rebellen de geweren triomfantelijk door de straten van Idlib liet knallen, wist de Syrische staatstelevisie verkiezingen te melden.

Een lezing met vraagtekens

Rare jongens soms, daar bij de NOS. Een week nadat zelfs het blad Vorsten het voorgenomen bezoek van koningin Maxima al had gemeld en  Birmese journalisten van naam en faam hun pen in de inkt hadden gedoopt, kwam de publieke zender ook nog maar eens met het bericht - en deed alsof het nieuws was. (zie ook http://minkanijhuis.blogspot.nl/2015/03/een-checklist-voor-birma.html)
Maar laat ik ter zake komen. Maxima gaat onder andere een lezing geven voor studenten. Nu wil het ongelukkig toeval dat veel jongeren deze dagen nogal druk met demonstreren zijn. Anderen laten verstek gaan omdat ze ondergedoken of achter de tralies zitten.
Er zijn vast Birmezen die zo'n optreden de moeite waard vinden, maar onder mijn vrienden zitten die niet. Praise the Lord, smaalde een van hen. Anderen lieten spottend weten dat ze zeer benieuwd zijn wat de koningin hun te vertellen heeft in deze hachelijke tijden.
Het is trouwens ook een interessante vraag waar de lezing plaats gaat vinden. De universiteit van Rangoon is een historische plek waar heel wat studentenbloed vergoten werd in protesten tegen het bewind. Die symboliek was de reden dat Obama voor de locatie koos toen hij in november 2012 voor het eerst het land bezocht. Het was destijds een statement van jewelste.
http://minkanijhuis.blogspot.nl/2012/11/obama-in-rangoon.html
Ondertussen doen de burgemeesters van Rangoon hun uiterste best om de stad spic en span te krijgen voordat het hoge bezoek arriveert.

Birmese humor en koninklijk bezoek

Over het aanstaande bezoek van Maxima. Birmese humor. Altijd goed.

Uit: The Irrawaddy
Cartoonist ATH

"Kijk uit! De koningin van Nederland komt op bezoek!"


(Zie ook: blog 20 maart Een checklist voor hoog bezoek aan Birma)

Smokejumpers in Irak

"

"De lage tafel van de hotelbar staat vol glazen bier en rode wijn. Speculaties over het lot van een ontvoerde collega vliegen over en weer. Maar er klinkt ook veel gelach boven het geroezemoes van de andere gasten uit. De Iraakse ober manoeuvreert beleefd tussen de herrie van onze reünie door. Zijn gezicht verraadt niet wat er in hem omgaat, maar het kan niet anders of hij associeert de terugkeer van de horde journalisten met nieuwe rampspoed voor zijn land.
De afgelopen jaren werd het conflict in Irak meerdere malen 'voorbij' verklaard. Het mediaspektakel kwam en ging. The story was dead, zoals dat in vaktermen heet, nadat eind 2011 de Amerikaanse gevechtstroepen vertrokken. Maar nu IS en hun soennitische medestanders delen van het land onder controle hebben en de spanningen toenemen, zijn we weer bij honderden tegelijk in Bagdad neergestreken.
..."

"...De aandacht was van korte duur. Het Westerse publiek was allang Irak moe en andere onderwerpen eisten de aandacht op in de nieuwscarroussel. Na het vertrek van de Amerikaanse troepen in 2011 zagen de meeste buitenlandse media al helemaal geen reden meer om nog over het land te berichten. Toen ook de voorbodes van de huidige crisis nauwelijks werden opgemerkt, mailde het lokale team van The Associated Press dat de dagelijkse stand van zaken bijhield, enigszins bitter: “Wat kunnen we doen? Dit is Irak.” Met hulp van buurlanden die het vuurtje oppookten groeide de sluimerende onrust vrijwel ongezien uit tot een conflict tussen een compromisloze sjiitische regering en extremistische fanatici van IS die opereren in een gelegenheidsverbond met ervaren militairen en strategen uit Saddams Baath partij en stammen die op lokaal niveau hun eigen vetes uitvechten. En pas nu de vlammen uit het dak slaan, is Irak terug in het nieuws.
Met die ontluisterende constatering sta ik anno 2014 weer bij het Hamra Hotel. (https://www.villamedia.nl/magazine/artikel/the-happy-hamra/) Sinds de laatste bomaanslag ligt het erbij als een somber ongebruikt karkas. Bij het hotel aan de overkant kom ik enkele van de vroegere personeelsleden tegen. “Dus jullie zijn allemaal weer terug?” vraagt een van hen. Ik knik. Even staan we zwijgend staan we tegenover elkaar. Omdat hij het niet zegt, zeg ik het maar: “Je vraagt je af waar alle journalisten de afgelopen jaren waren.”

Fragmenten uit: De oorlog was nooit dood
Vrij Nederland, 20 december 2014

Spiegeltje, spiegeltje

Na zo'n acht minuten radio ben ik weer royalty watcher af, dus het antwoord op onderstaande vraag is aan collega's die het koninklijk dossier beheren.

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand,
Wie is straks de schoonste in het land?

Een checklist voor hoog bezoek aan Birma

Toen Aung San Suu Kyi en Barack Obama vorig jaar in Birma samen voor de microfoons verschenen, gaf de Amerikaanse president een aantal criteria om de voortgang in het proces van hervormingen te toetsen.
Voor het gemak parafraseer ik even.
Bijtijds verkiezingen die vrij, eerlijk en transparant zijn.
Aanpassing van de grondwet zodat die niemand buitensluit.
Voortgang in de vredesonderhandelingen met etnische rebellen.
Maatregelen om de discriminatie van Rohingya's en andere minderheden tegen te gaan.
Verbetering in fundamentele kwesties als persoonlijke vrijheid en bestraffing van willekeurige arrestaties en mishandeling.

The New York Times geeft vandaag vrij aardig de score op bovenstaande punten aan.
http://www.nytimes.com/2015/03/21/opinion/backsliding-on-reform-in-myanmar.html?smid=tw-share&_r=0.

De checklist van Obama lijkt me handig voor elke vip die naar Birma gaat. Zo'n bezoek, hoe belangwekkend wellicht ook, heeft immers onvermijdelijk wrange kanten tegen de achtergrond van alle verontrustende gebeurtenissen. Evenmin kan het kwaad vooraf te weten dat slechts enkele maanden geleden tientallen families die in zelfgebouwde krotjes op de oever van de rivier in Mandalay bivakkeerden, verdreven werden zodat de Noorse koning en zijn vrouw bij hun boottocht de onfotogenieke armoede niet in het vizier zouden krijgen. Het was een Birmese journalist die me aan dat voorval herinnerde. Tot zo ver een eerste reactie uit Birma.
Overigens zou een microkrediet voor de bewoners van die platgewalste hutjes helemaal geen slecht idee zijn.

Waarom ik hier een blog aan wijd? Dat licht ik later vanmiddag toe bij Radio EenVandaag.

Over vrienden en vijanden

Stoft de spreekbuis van de Birmese regering oude retoriek weer af? De stichtelijke woorden en verkapte dreigementen lijken verdacht veel op editorials uit de The New Light of Myanmar die ik jarenlang verzamelde.

Birmese monniken en een mythe

Toen vandaag twee Birmezen en een Nieuw Zeelander tot 2,5 jaar gevangenisstraf plus dwangarbeid werden veroordeeld omdat ze voor de promotie van hun Buddha Bar in Rangoon een flyer van een Boeddha met een koptelefoon gebruikten, klonk onder sommige monniken applaus. Hoe zit het nu eigenlijk met die boeddhistische verdraagzaamheid?
Toegegeven: het zijn bedwelmende beelden zoals monniken in het vale ochtendlicht door de straten trekken, met een tred zo omzichtig alsof de aarde onder hun blote voeten barsten kan. Aan dat aura van serene rust en onthechting wil een onthaastende Westerse bezoeker zich natuurlijk wat graag laven. Maar journalisten zijn nu eenmaal "not in the business to be liked” zoals een oude vriend vaak roept. Tijd dus om de hardnekkige mythe door te prikken dat al die zonen van Boeddha ultieme ikonen van tolerantie zijn.
Binnen het boeddhisme bestaan net zo goed extremistische groepen als binnen andere levensbeschouwingen. Toen de Britten in de negentiende eeuws de Birmese monarchie onderdeel maakten van hun kolonie India, raakte de stroming binnen de monnikenorde die van oudsher als adviseur van het Birmese hof fungeerde, deze rol kwijt. Mede daarom namen diverse monniken een leidende rol in de onafhankelijkheidsbeweging. Zo raakte het boeddhisme verweven met het nationalisme. Tot de dag van vandaag zien bepaalde monniken alles wat buitenlands is, als een aanval op de Sangha (monnikenorde) en zijn structuren. Die visie past bij het beleid van de machthebbers om de afgelopen decennia een Birmaans (Birmanen zijn de grootste etnische groep in Birma) nationalisme te propageren waarin het boeddhisme superieur aan andere religies wordt verklaard.
De giftige cocktail van boeddhisme en nationalisme valt in een extra vruchtbare voedingsbodem vanwege de ongewisse tijden die het land doormaakt. Vooral moslims zijn, net als voorheen, de dupe. Met een minderheid van een paar procent vormen ze een dankbaar doelwit die bovendien vanwege zijn succesvolle ondernemerschap regelmatig jaloezie oproept.
Diverse keren maakte ik de afgelopen twee jaar mee hoe de extremistische monnik Wirathu geheel ongestoord zijn haatzaainde boodschap kan verspreiden. Enkele weken geleden ging hij in Rangoon zelfs zo te keer dat de rillingen over mijn rug liepen.
Het is inmiddels een overbekend verhaal dat een deel van de oude macht het religieuze vuurtje oppookt om de politieke hervormingen een halt toe te roepen. Maar het zou zelfs kunnen dat de hetze ook bedoeld is om de antipathie tegen Chinezen die de Birmese economie steeds meer zijn gaan domineren, op moslims af te wentelen.
Er zijn nog altijd religieuze leiders en personen van aanzien die oproepen tot tolerantie, maar hun boodschap dreigt te verwaaien in de wind van onverdraagzaamheid die door het land waait.
De kans dat de drie veroordeelden via een hoger beroep vrij komen is aanzienlijk minder in dit onfrisse klimaat. En in alle internationale media aandacht voor de zaak sneeuwt volledig onder dat ook tientallen Birmese jongeren voor de zoveelste keer in de geschiedenis achter de tralies werden gezet.